Koleksiyon Çalışmalarında Metodoloji Arayışı
Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Yazma Eserler Merkezi tarafından düzenlenen yazma eser koleksiyon konuşmaların ilki 25 Aralık 2020 tarihinde çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. Ertuğrul Ökten’in takdimiyle başlayan panel Abdurrahman Atçıl’ın moderatörlüğüyle devam etmiştir.
Tülay Artan’ın “Şehid Ali Paşa, Kitap Piyasası ve Bir Koleksiyon İnşası (1709-1716)” başlıklı sunumu Sabancı Üniversitesinde Şehid Ali Paşa’nın koleksiyonu hakkında yürütülen TÜBİTAK Projesinin içeriğine dair bilgilerle başlamış ve Şehid Ali Paşa Koleksiyonunun oluşum sürecine dair önemli detaylarla devam etmiştir. Artan’ın sunumunda bir tarih araştırmacısının araştırma sürecinde hangi kaynaklara nasıl ve ne şekilde başvurabileceği, masraf defterlerinin ne olduğu, masraf defterlerinden hareketle Ali Paşa’nın kütüphanesi için ne kadar uğraştığı ve bu veriler sonucunda kaç kitaba sahip olduğunu tespit edebildikleri ayrıntılı olarak anlatılmıştır.
Tülay Artan’ın sunumundan sonra İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Kadir Turgut’un “Kitapların Özel Alanına Nasıl Girildi? Şehid Ali Paşa Koleksiyonu Yazmalarında Bulunan Kayıtların Derlemesi Hakkında” başlıklı sunumu yer almıştır. Kadir Turgut, sunumunda Şehid Ali Paşa Koleksiyonu Projesine dâhil olma sürecinden bahsetmiş ve bu proje aracılığıyla belgelerde Ali Paşa’nın koleksiyonuyla ilgili var olan kayıtları teyit etme imkânı bulduklarını belirtmiştir. Sunumunda araştırma sürecinde kullanılan yöntemleri ve dijital teknikleri paylaşan Turgut, özellikle genç araştırmacıların çok işine yarayacak bir araştırma modeli ortaya koymuştur.
Kadir Turgut’un ardından Sabancı Üniversitesinden İsa Uğurlu, “Şehid Ali Paşa’nın Farklı Yazma Eser Koleksiyonlarına İntikal Eden Kitapları” başlıklı sunumunu gerçekleştirmiştir. Uğurlu, sunumunda Şehid Ali Paşa koleksiyonunun inşa sürecinden sonra yaşanan dağılma ve akabindeki dağılanları tekrar toplama girişimlerini; dağılan yazmaların ve intikal ettikleri koleksiyonların tespitini ve koleksiyonda var olan divanların akıbetinin ne olduğunu ele almıştır. Koleksiyon içerisindeki mühürlerin işlevlerine değinen ve mühür tespitlerinin koleksiyon incelemelerindeki önemini zikreden Uğurlu, Şehid Ali Paşa koleksiyonundaki yazmaların nasıl elden çıkarılmış olabileceğine dair olasılıkları da sıralamıştır.
Panelin değerlendirmesi Hatice Aynur tarafından yapılmıştır. Aynur, konuşmasında Tülay Artan’ın Şehid Ali Paşa Koleksiyonuna tarihçi gözüyle bakmasının faydalarından; Kadir Turgut’un araştırma sürecinde online ve dijital araçları kullanmasının faydalarından ve İsa Uğurlu’nun Şehid Ali Paşa Koleksiyonu’nun dağılan parçalarını bulma aşamasında izlediği yöntemden söz ederek kolektif çalışmaların kitap kültürü alanına sağladığı katkılara dikkat çekmiştir.
Hatice Aynur’un değerlendirme konuşmasıyla sona eren panel, koleksiyon çalışmalarındaki metodoloji arayışları açısından ufuk açıcı olmuştur.
Metin: Nesibe Yazgan Uslu