Gelene-(e)k Olmak: Kadim Felsefe-Bilim Eserlerinde 'Atıf Sistemi' Nasıl Çalışır?, İhsan Fazlıoğlu (30.03.2022)

Kitap Kültürü Konuşmaları serisinin dördüncüsü olan “Gelene-(E)k Olmak: Kadîm Felsefe-Bilim Eserlerinde ‘Atıf Sistemi’ Nasıl Çalışır?” başlıklı sunum, 30 Mart 2022 tarihinde çevrimiçi platformda düzenlenmiştir. Hasan Umut’un moderatörlüğündeki programda İstanbul Medeniyet Üniversitesi’nden İhsan Fazlıoğlu’nun sunumu yer almıştır.

 Hasan Umut’un takdimiyle başlayan program, İhsan Fazlıoğlu’nun sunumuyla devam etmiştir. Atıf sistemini herhangi bir teorik model üzerinden bu sunumda tartışmadığını vurgulayarak söze başlayan Fazlıoğlu, kendi tecrübelerinin bir aktarımı olarak belirli bir modelleme yapmaya çalışacağını vurgulamıştır. Sunumunun üç aşamadan oluşacağını belirterek, öncelikle klasik gelenekte atıf nedir sorusuna cevap arayacağını; ikinci olarak bunun teknik anlamda ne anlama gelmesi gerektiğinden söz edeceğini son olarak da atıf tarzlarına örnekler vererek sunumunu noktalayacağını belirtmiştir.

İhsan Fazlıoğlu’nun, gelenekte bilginin kaynağının anonim olduğunu ve atıf zorunluluğunun olmadığını, kadime bağlanan bilginin meşruiyetinin arttığını özellikle vurgulayarak başladığı sunumu, yazmalarda rastladığı çeşitli atıf nedenlerini belirtmesiyle devam etmiştir. Fazlıoğlu, atıf sistemini modern değerlerle karıştırmamamız gerektiğinin özellikle altını çizerek, klasik gelenekte herkesin bildiği bir bilgiye atıf yapma zorunluluğu olmadığını vurgulamıştır.

Klasik gelenekte atıf algısını dinleyiciye aktaran Fazlıoğlu, modern devletin bilimsel etik değerlerinin olmadığı bir gelenekte bir yazar neden atıf yapar sorusuna cevap aramıştır. Bir eserin zahriyesinde, dibacesinde ve hamişinde atıf örneklerine rastladığını ifade eden Fazlıoğlu, sunumuna nasıl atıf yapılıyordu meselesini irdeleyerek devam etmiştir.

İhsan Fazlıoğlu, atıf sistemi açısından incelediği iki yazma eseri dinleyicilere aktararak, bir yazarın atfı nasıl tashih ettiğini, neden attığını, bir metinden nasıl başka bir metnin doğduğunu, atıf sisteminin nasıl bir nitelikte olduğunu ifade etmiştir. Fazlıoğlu, bir alimin herhangi bir bilim dalında ne tür atıflar yaptığının tespit edilebilmesinin, o geleneğin hangi eserler, kişiler ve konular etrafında üretildiğini göstermesi bakımından önemine dikkat çekerek konuşmasını sonlandırmıştır.

İnteraktif bir şekilde devam eden sunum katılımcılar atıf sistemiyle ilgili verdiği örnekler ile devam etmiş, katılımcılardan gelen soru ve cevaplarla nihayete ermiştir.

Metin: Fatma Sakınmaz