Okunan, Dolaşan ve Sunulan Eserler: 17. Yüzyıl Başında Kişisel Edebi Koleksiyonlar, Ercan Akyol (20.12.2023)

FSM Yazma Eserler Merkezi tarafından düzenlenen Kitap Kültürü Konuşmaları serisinin on beşincisi “Okunan, Dolaşan ve Sunulan Eserler: 17.yüzyıl Başında Kişisel Edebi Koleksiyonlar” başlığıyla gerçekleştirilmiştir. Bünyamin Ayçiçeği’nin moderatörlüğünü yaptığı programda Ercan Akyol konuşmacı olarak yer almıştır.

Konuşmasına konu ile ilgili kısa ve bilgilendirici bir girişle başlayan Bünyamin Ayçiçeği, 17.yüzyılın edebi dünyasının şairleri üzerine bir program gerçekleştirileceğini ve bu şairlerin yaşamlarının hem edebi hem de kültürel yönleriyle de aktarılacağını belirterek sözü Ercan Akyol’a devretmiştir.

Ercan Akyol ise konuşmasına Osmanlı edebiyat tarihi ile ilgili kısa bir bilgilendirme ile başlamıştır. Osmanlı edebiyatı ile ilgili yapılan çalışmalarda genel itibariyle tezkire nakilciliği üzerinden araştırmaların sürdürüldüğünü belirten Akyol, kendi çalışmasında ise bağlamsallaştırmalar üzerinden bir bütünlük elde etmeye çalıştığını ifade etmiştir. Bu girizgâhın ardından asıl konuya geçiş yapan konuşmacı, 17.yüzyıl Osmanlı dünyasında İstanbul merkezli bir edebiyat tarihi anlatımı gerçekleştireceğini belirtmiştir.

Ercan Akyol, sunumunu üç başlık altında toplamıştır. Okunan, Dolaşan ve Sunulan Eserler şeklinde oluşturulan bu başlıklar altında, Osmanlı şairleri bilhassa sosyal ve kültürel yönleriyle tanıtılmıştır. Konuşmasının başlangıcında 17.yüzyıl Osmanlı şairlerinin edebi çevrelerini aktaran Akyol, dönemin şairlerinin, birbirleriyle bir şekilde bir arada bulunduklarını, belki komşuluk ilişkisiyle belki de aynı medrese ortamında tanışarak ilişkilerini geliştirdiklerini vurgulamıştır. Aynı ortamın bir parçası olduklarından iletişimlerinin her daim devam ettiğini belirten konuşmacı bu duruma örnek olarak ise dönemin günümüze ulaşan mektuplarını örnek göstermiştir.

Ercan Akyol, programın ilerleyen dakikalarında Kafzade Faizi’nin mektuplarıyla örneklendirerek 17.yüzyıl şairleri için mektup yoluyla ödünç kitap talep edebildiğini, bu talep üzerine dolaşıma çıkan kitapların tespitinin kolaylaştığını ve bununla beraber dönemin hangi kitaplarının okunduğunun da anlaşıldığını belirtmiştir. Konuşmacı, mektupların sadece tanıdık çevrelerden istenen ödünç kitaplar üzerine olmadığını bu mektuplarda dönemin önemli şairlerinden bazı isteklerde de bulunulduğunu ifade etmiştir. Bu duruma örnek olarak yine Faizi’nin bir mektubunu gösteren Akyol, mektupta Faizi’nin kaleme almış olduğu şiirini Nev’izâde’ye gönderdiğini ve bu şiiri onun yorumlamasını istediğini aktarmıştır.

Programın sonlarına doğru sunulan eserler başlığı altında Osmanlı sultanlarına takdim edilen eserlerle ilgili bilgi veren konuşmacı burada dikkat çekici bir detay olarak Osmanlı padişahlarına sunulan eserlerde onların yaşlarının baz alındığını vurgulamıştır. Akyol son olarak ise 17.yüzyılın okunan eserlerine değinmiş, bu noktada çalışması boyunca bir Osmanlı şairi kaç kitap okurdu sorusuna cevap aradığını belirtmiştir. Bu sorunun cevabı olarak elde ettiği sayısal verileri grafiklerle dinleyicilere aktarmıştır.

Ercan Akyol, sunumuyla ve soru-cevap bölümündeki bilgilendirici açıklamalarıyla zengin içerikli ve ufuk açıcı bir konuşma gerçekleştirmiştir.

Metin: Deniz Gürkan