Mevlid Nüshalarında İstinsah Kayıtları ve Müstensihler, Şeyma Nur Uslu (17.05.2023)

FSM Yazma Eserler Merkezi tarafından düzenlenen Kitap Kültürü Konuşmaları serisinin on üçüncüsü, “Mevlid Nüshalarında İstinsah Kayıtları ve Müstensihler” konusu üzerine gerçekleştirilmiştir. Mustafa Altuğ Yayla’nın moderatörlüğünü yaptığı programda Şeyma Nur Uslu konuşmacı olarak yer almıştır.

Mustafa Altuğ Yayla’nın, mevlid nüshaları ve Süleyman Çelebi üzerine yapmış olduğu bir girizgâhla başlayan konuşma asıl konuya geçiş için kısa bir hazırlık niteliğinde olmuştur. Konuşmasında Şeyma Nur Uslu’nun mevlid nüshalarına metodolojik yaklaşımı üzerinde duran Mustafa Altuğ Yayla, araştırmacının çalışmasındaki farklı yönlere dikkat çekmiştir.

Şeyma Nur Uslu sunumunu iki adımda gerçekleştirmiştir. Öncelikli olarak araştırmasının konusu, önemi ve literatüre katkısından bahsetmiştir. Sonraki adımda da bu çalışmanın bulgularını ve sonuçlarını paylaşmıştır. Araştırması sırasında yüz adet istinsah kaydını çalışmasına dâhil ettiğini belirten Uslu, bu nüshaları kronik olarak incelediğini vurgulamıştır.

Uslu, sunumu sırasında mevlid nüshalarının yüzyıllar boyunca istinsah edilmeye devam edildiğini belirtmiştir. Çalışmasında bu nüshalardan farklı dönemlerde istinsah edilenleri seçtiğini ifade etmiş ve tarihsel açıdan yaşanan bir değişim varsa bu değişimleri de çalışmasında değerlendirmeyi amaçladığını dile getirmiştir. Konuşmanın ilerleyen dakikalarında ise geç dönemde istinsah edilen mevlid nüshalarının özenli görüntüsünün altında bir koleksiyon için üretilmiş fikrinin olabileceğini dile getirmiştir.

Ele alınan konulardan bir diğeri ise istinsah kayıtlarındaki belli başlı öğelerin farklı nüshalara yansımaları olmuştur. İncelediği mevlid yazmalarındaki mekân ve zaman bilgisinin, istinsah kaydının şeklinin veya istinsah kayıtlarının bulunduğu sayfanın dahi her nüshada aynı olmadığını ifade etmiştir. Bu hususta müstensihin iradesinin de devreye girdiğini vurgulamıştır. Bu noktada istinsah kayıtlarındaki geometrik şekillerin de birbirinden farklı değerlendirilmesi gerektiğini belirten araştırmacı, geometrik motiflerin yazmayı görsel olarak ön plana çıkardığını da aktarmıştır.

Uslu, sunumunun sonlarına doğru müstensihlerin istinsah eylemi sırasındaki motivasyonlarına da değinmiştir. Bu noktada incelediği yazmalardan çıkarımlarda bulunan araştırmacı müstensihlerin motivasyon sebeplerini üç ayrı başlık halinde toplamıştır. Bunun yanı sıra Müstensihlerin istinsah kayıtlarında kendileri hakkında verdiği bilgilere de değinmiştir. Bu bilgilerin daha çok baba veya dede isimleri ve meslekleri ile ilgili olduğunu da ifade etmiştir.

Konuşması sırasında mevlid yazmalarından verdiği görsel örnekler ile dinleyicilere programı daha anlaşılır kılan Uslu, mevlid okuma kültürü hakkında yapılan araştırmalarda yazma eserlerin de kaynak olarak kullanılabileceğini göstererek faydalı ve ufuk açıcı bir sunum gerçekleştirmiştir.

Metin: Deniz Gürkan