Yazma Eser Çalışmalarına Medhal-I: Kurumlar ve Yayınlar
“Paneller” serisinin ilki 12 Haziran 2020 tarihinde çevrimiçi platformda geniş bir katılımcı kitlesinin teveccühüyle gerçekleştirilmiştir. İslam Araştırmaları Merkezinden (İSAM) Tuncay Başoğlu’nun moderatörlüğünde düzenlenen panel, Muhammet Yasir Şahin’in “Yazma Eser Kültürü Çalışmaları: Arap Coğrafyasında Kurumlar ve Faaliyetler” başlıklı sunumuyla başlamış, Nimet İpek’in “İslam Kitap Kültürü Çalışmaları: Avrupa ve Amerika’daki Araştırma Merkezleri ve Araştırmacılar” başlıklı sunumlarıyla devam etmiş ve Mustakim Arıcı’nın “Süreli Yayınlarda İslam El Yazmaları Araştırmaları” sunumuyla sona ermiştir.
Muhammet Yasir Şahin, Arap coğrafyasındaki yazma eser çalışmaları hakkında bilgi verdiği sunumunda İlm: İslam Yazmaları Veritabanı Projesini tanıtmış; proje kapsamında 2004-2020 arasında yaklaşık 1.1 milyon Arapça elyazmasının detaylı katalog envanterinin yapıldığını ancak bunların henüz online erişime açılmadığını ve 2030 yılına kadar devam etmesi planlanan projenin ilerleyen aşamalarında şeyhler, âlimler, şehirler, kitap koleksiyonerleri gibi başlıklarla alt veri tabanı projelerinin oluşturulmasının hedeflendiği belirtmiştir. Sunumunda sosyal medyadaki el yazmaları topluluklarına ve mevcut çevrimiçi Arap el yazması veri tabanlarına da değinen Şahin, dünyadaki el yazmaları çalışmalarının Arap coğrafyasındaki güncel seyrinin başarılı bir profilini çizmiştir.
Panelin ikinci kısmında Nimet İpek, Batı dünyasındaki yazma eser çalışmalarıyla ilgili güncel çalışmaları, merkezleri, projeleri, yaz okullarını ve burs fırsatlarını tanıttığı sunumunu gerçekleştirmiştir. Batı dünyasındaki yazma eser çalışmalarında yaz okullarının ve özelikle Almanya’da kütüphanelerle birlikte uygulamalı olarak yürütülen çalışmaların kitap kültürü ve yazma eserler alanına dair yeni yaklaşımlar içerdiğinin ve dünya genelindeki çalışmalara yön verdiğinin altını çizen İpek, güncel projelerin kişisel çalışmalarımıza sunacağı katkılardan da bahsederek sunumunu tamamlamıştır. Nimet İpek’in sunumunda dünya genelindeki yazma eser merkezleri ve kütüphanelerinin, çevrimiçi katalogların ve kodikoloji alanındaki güncel projelerin bağlantı adresleri paylaşılmış ve araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.
Panelin son kısmında Mustakim Arıcı’nın “Süreli Yayınlarda İslam El Yazmaları Araştırmaları” başlıklı sunumu yer almıştır. Mustakim Arıcı, konuşmasının başlangıcında genel olarak el yazmaları üzerine yayınlanan ve bu kapsamda İslam el yazmalarına da değinen yayınlardan bahsetmiş; konuşmasının ilerleyen kısımlarında ise sadece İslam el yazmaları üzerine neşir ve incelemelere yer veren Maşrik, al-Andalus, İslam Araştırmaları Dergisi gibi yayınlardan ve kütüphane koleksiyon ve arşiv tanıtımlarıyla ilgili yazılara yer veren Tarih Vesikaları, Belgeler, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, Şarkiyat Mecmuası, Oriens, Mèlanges De l’universitè Saint Joseph, Louis Cheikho, Ars Islamica, Ars Orientalis gibi süreli yayınlardan söz etmiştir.
Mustakim Arıcı konuşmasında, İslam el yazmalarıyla ilgilenen öğrencilere ve araştırmacılara profesyonel bir dergi ve işlevsel bir araştırma platformu sunan Journal of Islamic Manuscripts dergisine özellikle dikkat çekmiş ve el yazmaları üzerine çalışmak isteyen araştırmacılara bu yayını özellikle takip etmelerini tavsiye etmiştir. Konuşmasının son bölümünde Türkçe yayın yapan ve tahkik alanına dair uluslararası tematik bir süreli yayın olan Tahkik dergisine yer veren Arıcı, ilm-i mahtûtât, kodikoloji gibi isimlerle de anılan yazma eser bilimi hakkında araştırma yapmak isteyen ancak yabancı dil problemi yaşayan kişilerin güncel çalışmaları takip edebilmesi için Tahkik dergisinin önemli bir fırsat olduğunu dile getirmiştir.
El yazmaları alanında farklı coğrafyalardaki güncel çalışmaların tanıtıldığı ve araştırmacıların istifadesine sunulduğu bu verimli panel, soru cevap bölümünün ardından sona ermiştir.
Metin: Nesibe Yazgan Uslu